Kolorowe i wysokorozdzielcze zdjęcie rentgenowskie ludzkiego ciała wraz z pełną informacją o substancjach chemicznych w jego wnętrzu, obraz z wysoką rozdzielczością przestrzenną uzyskany szybciej, dokładniej i bezpieczniej niż kiedykolwiek wcześniej – naukowcy w Łukasiewicz – PORT pracują nad technologią, która może to umożliwić.
Projekt QuPIX, rozwijany przez Grupę Badawczą Materiałów dla Fotoniki kierowaną przez dr. Muhammada Dananga Birowosuto, został wysoko oceniony i rekomendowany do dofinansowania w ramach prestiżowego programu Horyzont Europa, co stawia wrocławski instytut w elitarnym gronie jednostek badawczych działających w obszarze Innowacyjnej Europy. To pierwszy projekt Łukasiewicz – PORT dostrzeżony w ramach programu EIC Pathfinder Open – jednego z najbardziej konkurencyjnych instrumentów wspierających przełomowe technologie w Unii Europejskiej.
QuPIX – technologia, która może zmienić diagnostykę obrazową
QuPIX to wizja nowej generacji systemów detekcji promieniowania rentgenowskiego, które mogą całkowicie odmienić sposób wykonywania tomografii komputerowej (CT). Obecne urządzenia CT mają swoje ograniczenia – obrazowanie przy niskiej dawce promieniowania często wiąże się z utratą jakości, a rozróżnianie tkanek miękkich bywa niewystarczające. Ponadto zaawansowane systemy diagnostyczne, takie jak PET czy MRI, są kosztowne i trudne do wdrożenia w mniejszych placówkach. QuPIX oferuje rozwiązanie, które może przełamać te bariery.
Proponowana technologia opiera się na dwóch przełomowych komponentach: kwantowych scyntylatorach perowskitowych (QuPS), które emitują światło po uderzeniu fotonu rentgenowskiego, oraz mikrolawinowych licznikach fotonów (μAPC), które przekształcają ten błysk w impuls elektryczny. Każdy piksel detektora działa niczym mikroskopijne laboratorium – rejestruje energię pojedynczego fotonu i tworzy obraz ukazujący nie tylko strukturę, ale także „kolor” wnętrza ciała. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie bardziej szczegółowych, bezpieczniejszych i tańszych obrazów diagnostycznych.
Technologia QuPIX znajdzie zastosowanie nie tylko w medycynie, ale także w przemyśle i systemach bezpieczeństwa. Od chirurgii obrazowo wspomaganej, przez kontrolę jakości w produkcji, po skanery bagażu – QuPIX może stać się technologią uniwersalną. Co więcej, jej skalowalność i niższe koszty produkcji otwierają drogę do szerokiego wdrożenia, również w placówkach o ograniczonych zasobach.
Wśród liderów europejskich innowacji
Za sukcesem projektu stoi międzynarodowe konsorcjum, w którym Łukasiewicz – PORT odpowiada za badania nad materiałami perowskitowymi i fotoniką. Wrocławscy naukowcy współpracują z partnerami z Holandii, Francji, Włoch i Rumunii, w tym z takimi instytucjami jak TU Delft, Université Claude Bernard Lyon oraz CNRS. To połączenie kompetencji materiałowych, elektronicznych i klinicznych znacząco zwiększa szanse na praktyczne wdrożenie opracowywanej technologii.
Tak ambitne przedsięwzięcia wymagają jednak odpowiedniego wsparcia – zapewnia je EIC Pathfinder, inicjatywa Europejskiej Rady Innowacji stworzona dla wizjonerskich projektów o przełomowym potencjale. Program skupia się na najwcześniejszych etapach badań – od koncepcji po potwierdzenie zasadności pomysłu. W ścieżce „Open” finansowanie może sięgać nawet 3 milionów euro na projekt, pokrywając 100% kosztów kwalifikowalnych. To pierwszy krok w europejskiej ścieżce innowacji, którą tworzą kolejne etapy: Transition i Accelerator.
Jak podkreśla prof. Jarosław Bosy, dyrektor Łukasiewicz – PORT, grant Pathfinder to nie tylko finansowanie – to wejście do gry wśród najlepszych. – To jedno z najważniejszych osiągnięć w badaniach stosowanych na poziomie międzynarodowym. Pokazuje, że nasz instytut buduje swoją markę nie tylko w kraju, ale przede wszystkim na poziomie europejskim. Dostrzeżono potencjał naszego laboratorium, które potrafi przekształcać badania podstawowe w prototypy technologiczne.
To właśnie badania podstawowe – często niedostrzegane poza światem nauki – odegrały tu kluczową rolę. To one pozwoliły zbudować kompetencje, które dziś są poszukiwane w międzynarodowych przedsięwzięciach. Na pytanie, po co nam badania podstawowe, dyrektor Łukasiewicz – PORT odpowiada: – by zbudować taką pozycję, która otworzy nam drzwi do projektów kształtujących przyszłość. To inwestycja w zaufanie i jakość, która procentuje na poziomie europejskim.
QuPIX otworzy nowy etap w działalności badawczej instytutu – łącząc zaawansowaną inżynierię materiałową z realnymi potrzebami diagnostyki i przemysłu. To projekt, który nie tylko rozwija technologię, ale też wzmacnia pozycję Łukasiewicz – PORT jako partnera w europejskich przedsięwzięciach badawczo-rozwojowych.
