Projekt „P4Health: Centrum Doskonałości Precyzyjnego Fenotypowania i Bankowania Danych Biologicznych dla Spersonalizowanego Zdrowia Mózgu”, przygotowany przez naukowców Łukasiewicz – PORT, znalazł się na liście rankingowej projektów rekomendowanych do finansowania w konkursie Międzynarodowe Agendy Badawcze FENG, organizowanym przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej. Rekomendowana kwota dofinansowania wynosi 34 mln zł.
Projekt stanowi kolejny etap rozwoju Centrum Doskonałości P4Health, powołanego do tworzenia medycyny przyszłości i realizującego projekt Teaming for Excellence w ramach programu Horyzont Europa. W odróżnieniu od wcześniejszych inicjatyw realizowanych pod marką P4Health, obecny projekt jest wyspecjalizowanym przedsięwzięciem skoncentrowanym na spersonalizowanym zdrowiu mózgu i chorobach mózgu.
Choroby mózgu – narastające wyzwanie społeczne
Projekt odpowiada na jedno z najpoważniejszych wyzwań współczesnej medycyny – rosnące obciążenie społeczne chorobami neurologicznymi i psychicznymi, dla których wciąż brakuje skutecznych terapii. Starzenie się społeczeństwa oraz nasilające się problemy zdrowia psychicznego wymagają opracowania nowych, bardziej precyzyjnych strategii diagnostycznych i terapeutycznych.
Zespół P4Health proponuje przełomowe podejście badawcze, przesuwając punkt ciężkości z samych neuronów na astrocyty – komórki glejowe (nieneuronalne) odgrywające kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu mózgu, regulacji synaps, metabolizmu oraz odpowiedzi na stres.
Pionierski program badawczy skoncentrowany na biologii astrocytów
Centrum Doskonałości P4Health jako pierwszy ośrodek w Europie stawia biologię astrocytów w centrum zintegrowanego programu badawczo-rozwojowego, łączącego:
- precyzyjne fenotypowanie molekularne, funkcjonalne i behawioralne,
- bankowanie i integrację wysokiej jakości danych biologicznych,
- walidację systemową w zaawansowanych modelach chorób mózgu.
Celem projektu jest odkrycie i potwierdzenie nowych koncepcji terapeutycznych oraz biomarkerów, które umożliwią skuteczniejsze leczenie zaburzeń takich jak depresja, PTSD oraz choroby neurodegeneracyjne, zgodnie z założeniami medycyny 4P – predykcyjnej, prewencyjnej, personalizowanej i partycypacyjnej.
Międzynarodowy zespół badaczy tworzy centrum doskonałości
Projekt realizowany będzie przez międzynarodowy zespół doświadczonych naukowców:
- Prof. Bastian Hengerer – lider projektu, przez ponad 30 lat odpowiedzialny za strategię rozwoju leków i biomarkerów chorób neurodegeneracyjnych i psychicznych w Boehringer Ingelheim Pharma,
- dr Agnieszka Krzyżosiak – ekspertka w zakresie mechanizmów kontroli jakości białek i współtwórczyni rozwiązań komercjalizowanych w startupach biotechnologicznych,
- dr Michał Ślęzak – twórca nowatorskich metod badania biologii astrocytów i odkrywca nowych celów terapeutycznych w depresji,
- dr Mykhailo Batiuk – laureat grantu ERC Starting Grant 2025, specjalista w profilowaniu molekularnym pojedynczych komórek ludzkiego mózgu.
Konkurs Międzynarodowe Agendy Badawcze FENG – nabór 3/2025 miał charakter selektywny i był skierowany wyłącznie do jednostek będących koordynatorami konsorcjów, które uzyskały dofinansowanie lub Seal of Excellence w programie Teaming for Excellence Horyzont Europa, oraz w których strukturach powstały lub miały powstać centra doskonałości – wyspecjalizowane jednostki badawcze.
Udział Łukasiewicz – PORT w tym naborze potwierdza, że Centrum Doskonałości P4Health spełnia najwyższe międzynarodowe standardy w zakresie doskonałości naukowej, zarządzania pracami B+R oraz potencjału wdrożeniowego.
Od badań B+R do wdrożeń klinicznych
Wyniki badań prowadzonych w ramach projektu będą chronione własnością intelektualną i przygotowane do dalszego wdrożenia poprzez badania kliniczne oraz odpowiednie ścieżki komercjalizacji, otwierając nowe perspektywy dla diagnostyki i terapii chorób mózgu.
– Jestem bardzo zadowolony z decyzji Fundacji na rzecz Nauki Polskiej o przyznaniu finansowania – mówi prof. Bastian Hengerer, dyrektor Centrum Doskonałości P4Health. – Umożliwia nam ona budowę nowoczesnego środowiska badawczego oraz wyposażenie centrum w najnowocześniejszą aparaturę naukową, niezbędną do prowadzenia konkurencyjnych i widocznych międzynarodowo badań. Co najważniejsze, pozwala nam połączyć odkrycia naukowe z ich zastosowaniem – przekształcając wiedzę naukową w nowe koncepcje terapeutyczne, które rozwijają medycynę precyzyjną i przynoszą realne korzyści pacjentom.
