Patologia molekularna i biobankowanie
Nowa era w walce z rakiem piersi
Z okazji Światowego Dnia Walki z Rakiem Piersi, dr hab. Patrycja Gazińska, liderka Grupy Badawczej Biobank w Centrum Diagnostyki Populacyjnej, Łukasiewicz – PORT, przybliża, jak nowoczesne technologie patologii molekularnej oraz biobankowanie mogą zrewolucjonizować diagnostykę i leczenie raka piersi – najczęściej występującego nowotworu złośliwego u kobiet. Jej badania, realizowane we współpracy z międzynarodowymi ośrodkami, wskazują na ogromny potencjał tych innowacyjnych technologii w poprawie diagnozowania, przewidywania wyników terapii oraz personalizacji leczenia pacjentek.
Innowacje w badaniach nad rakiem piersi
Rak piersi to złożona choroba o dużej heterogeniczności biologicznej, co wymaga zastosowania różnych metod klasyfikacji – zarówno klinicznych, patologicznych, jak i molekularnych. Takie podejście umożliwia precyzyjniejszą diagnozę, ocenę stopnia zaawansowania choroby i lepsze dopasowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjentki. Kluczową rolę odgrywa tu patologia molekularna, coraz częściej korzystająca z zaawansowanych technologii, takich jak patologia cyfrowa czy analiza przestrzenna tkanek. Te nowoczesne metody są kluczowe w identyfikacji nowych biomarkerów, które mogą mieć wartość diagnostyczną, prognostyczną i terapeutyczną.
Dr hab. Patrycja Gazińska, we współpracy z zespołem Research Oncology na King’s College London, prowadzi badania nad agresywnymi formami raka piersi, w tym nad potrójnie ujemnym rakiem piersi (TNBC). Ten podtyp nowotworu jest szczególnie trudny do leczenia z powodu braku terapii celowanych. Dr Gazińska uczestniczy w programach badawczych dotyczących pacjentek z resztkową chorobą nowotworową po zakończonej terapii, u których mimo leczenia w organizmie pozostają komórki nowotworowe oraz pacjentek z chorobą przerzutową, u których nowotwór rozprzestrzenił się na inne organy. Zrozumienie mikrośrodowiska guza, w tym roli komórek układu odpornościowego, jest kluczowe, ponieważ mają one istotny wpływ na rozwój choroby oraz odpowiedź organizmu na leczenie.
Patologia molekularna, wsparta zaawansowanymi technologiami, takimi jak cyfrowa patologia i analiza przestrzenna, rewolucjonizuje diagnostykę i badania nad rakiem piersi. Fenotypowanie i transkryptomika przestrzenna umożliwiają precyzyjne mapowanie mikrośrodowiska guza oraz identyfikację tzw. „sąsiedztw komórkowych”. Sąsiedztwa te odnoszą się do wzajemnych relacji i interakcji pomiędzy różnymi typami komórek w tkankach, co pozwala na głębsze zrozumienie dynamiki mikrośrodowiska guza oraz wpływu komórek układu odpornościowego na rozwój nowotworu. Tego typu analiza stanowi klucz do identyfikacji nowych celów terapeutycznych, co może przyczynić się do rozwoju spersonalizowanych metod leczenia.
Cyfrowa patologia, poprzez digitalizację preparatów histologicznych, umożliwia nie tylko zdalną diagnostykę, ale także integrację z algorytmami sztucznej inteligencji (AI). Wykorzystanie AI pozwala na przyspieszenie analizy obrazów, automatyzację wykrywania zmian patologicznych oraz identyfikację sygnatur o potencjalnym znaczeniu klinicznym. Dzięki tym innowacyjnym technologiom możliwe jest nie tylko bardziej precyzyjne diagnozowanie, ale również opracowanie skuteczniejszych terapii w oparciu o specyficzne cechy mikrośrodowiska guza.
Te przełomowe rozwiązania technologiczne, integrujące badania molekularne, przestrzenne i cyfrowe, przyczyniają się do postępu w diagnostyce oraz leczeniu raka piersi, zwiększając skuteczność terapii i personalizację opieki medycznej.
Biobankowanie w nowoczesnej onkologii
Jednym z kluczowych obszarów działalności dr Gazińskiej jest rozwój biobankowania – procesu, który polega na gromadzeniu i przechowywaniu materiału biologicznego oraz danych klinicznych pacjentów. W Biobanku Łukasiewicz – PORT powstaje kolekcja onkologiczna, która odegra kluczową rolę w przyszłych badaniach nad rakiem piersi. Międzynarodowe badania z wykorzystaniem zbiorów biobankowych umożliwią identyfikacje istotnych różnic etnicznych oraz indywidualnych predyspozycji pacjentek, co wspiera rozwój medycyny spersonalizowanej, gdzie terapia jest dostosowana do konkretnego przypadku choroby.
Biobankowanie odgrywa kluczową rolę w nowoczesnej onkologii, umożliwiając prowadzenie badań na skalę międzynarodową, z uwzględnieniem różnorodności genetycznej i demograficznej pacjentów. Interdyscyplinarne podejście, łączące naukę, nowoczesne technologie oraz współpracę z klinicystami, otwiera nowe możliwości w diagnostyce i leczeniu raka piersi. Takie podejście daje nadzieję na opracowanie skuteczniejszych i bardziej zindywidualizowanych metod terapii, które mogą być odpowiedzią na rosnące potrzeby pacjentów.
Nowoczesne technologie w patologii molekularnej oraz rozwój biobankowania mogą zrewolucjonizować walkę z rakiem piersi. Dzięki tym innowacjom, zarówno krajowe, jak i międzynarodowe ośrodki badawcze mogą przyczyniać się do postępu w medycynie spersonalizowanej, co znacząco poprawi efektywność leczenia oraz jakość życia pacjentek z rakiem piersi. Jest to szansa dla pacjentek, by już dziś przyczynić się do rozwoju przyszłych terapii, które mogą pomóc kolejnym chorym. Dla wielu z nich jest to inspirujący i istotny krok w walce z chorobą.