Etykiety sensoryczne kontra marnowanie żywności i leków

Zwiększenie bezpieczeństwa przechowywania lekarstw oraz zapewnienie odpowiednich warunków magazynowania żywności to tylko niektóre z efektów zastosowania etykiet sensorycznych, nad którymi pracują naukowcy pod kierunkiem dr. Bartłomieja Potańca z Zespołu Syntezy Zaawansowanych Materiałów w Łukasiewicz – PORT (Grupa AdMat, lider – dr hab. Joanna Cybińska). W skład zespołu projektowego wchodzą dr Franz Steppeler, Weronika Zając, dr Łukasz Duda i Maria Zdończyk.

Projekt Barwniki w innowacyjnych etykietach sensorycznych do monitorowania warunków przechowywania (SensiMat) otrzymał dofinansowanie w wysokości miliona złotych w ramach programu Nauka dla Społeczeństwa II, co umożliwia kontynuację badań wcześniej prowadzonych w Grupie AdMat. Proponowane przez dr. Potańca rozwiązanie ma być proste i tanie – daje to realne szanse na jego szerokie zastosowanie.

– Od 10 do 20% żywności trafia do kosza z powodu przekroczenia daty ważności – mówi dr Potaniec. – Mamy nadzieję, że nasze etykiety pomogą ograniczyć te straty. Oznaczenia w formie nalepek, etykiet czy nadruków będą informować o warunkach przechowywania – temperaturze, wilgotności i czasie. Dzięki temu konsument będzie mógł łatwiej ocenić, czy produkt nadaje się do spożycia. – W etykietach wykorzystywane są m.in. barwniki termochromowe, których bezpieczeństwo dla człowieka zostało potwierdzone.

Prowadzone są również rozmowy z firmami farmaceutycznymi zainteresowanymi wdrożeniem technologii. Właściwe przechowywanie leków – takich jak insulina czy szczepionki – ma kluczowe znaczenie dla zdrowia pacjentów, szczególnie że łańcuch dostaw jest często długi i narażony na zmienne warunki.

Naukowcy pracują nad rozszerzeniem zakresu temperatur, które można monitorować za pomocą etykiet. – Obecnie osiągnęliśmy poziom około +50°C oraz -30°C – wyjaśnia dr Potaniec. – Największym wyzwaniem jest jednak osiągnięcie -80°C – to temperatura, w której przechowuje się tkanki, odczynniki i enzymy szczególnie wrażliwe na temperaturę transportowane na suchym lodzie. Do Biobanku Łukasiewicz – PORT trafiają próbki materiału biologicznego m.in. ze szpitali. Nasze etykiety umożliwiłyby weryfikację, czy były transportowane w wymaganych warunkach oraz czy nie doszło do ich uszkodzenia podczas transportu.

Rozwiązanie opracowywane przez wrocławskich naukowców jest innowacyjne – na rynku nie ma obecnie farb, które działają w tak niskich temperaturach. Co więcej, aktywacja wskaźnika jest szybka i prosta. Etykietami zainteresowani są przede wszystkim odbiorcy końcowi, ale kluczowe jest, by do ich stosowania przekonali się także producenci.

Ponadto wspomniane etykiety do monitorowania poziomu wilgotności mogą znaleźć zastosowanie także w branży elektronicznej, gdzie kontakt produktu z wilgocią może powodować ogromne straty finansowe. Zastosowanie opracowywanych etykiet sensorycznych umożliwi dokładniejsze dokumentowanie warunków transportu i przechowywania, co ułatwi identyfikację źródła ewentualnych usterek.